Khóa vi sai là gì? Tìm hiểu cấu tạo và nguyên lý hoạt động

Khóa visai là gì bạn đã nắm vững thông tin chưa? Đây là bộ phận quan trọng giúp xe bám đường tốt hơn, đặc biệt khi di chuyển trên địa hình khó khăn. Trong bài viết này, Taxi Vượng Đức 686 sẽ cung cấp khái niệm khóa vi sai là gì, ưu nhược điểm và cách sử dụng khóa vi sai hiệu quả.

Khoá vi sai là gì?

Khóa vi sai, hay còn gọi là bộ vi sai (tiếng Anh: Differential), là một bộ phận quan trọng được tích hợp trong hộp số của xe. Nó có chức năng chính là:

• Truyền năng lượng từ động cơ đến các bánh xe: Khóa vi sai nhận mô-men xoắn từ trục truyền động của hộp số và phân bổ lực cho hai bánh xe trên cùng một trục.
• Cho phép các bánh xe quay với tốc độ khác nhau: Khi xe vào cua hoặc di chuyển trên địa hình không bằng phẳng, các bánh xe sẽ cần quay với tốc độ khác nhau để đảm bảo xe di chuyển ổn định. Khóa vi sai sẽ cho phép điều này xảy ra bằng cách điều chỉnh lượng mô-men xoắn được truyền đến mỗi bánh xe.

Cấu tạo của khoá vi sai

Khóa vi sai là một bộ phận được tích hợp vào hệ thống truyền động của xe, thường nằm ở trục sau. Cấu tạo cơ bản của khóa vi sai bao gồm:

Vỏ khóa vi sai: Chứa các bộ phận bên trong của khóa vi sai và được gắn vào trục sau.

Bánh răng hành tinh: Là những bánh răng nhỏ được đặt trong vỏ khóa vi sai và liên kết với trục bánh xe.

Bánh răng vành: Là bánh răng lớn bao quanh bánh răng hành tinh và liên kết với trục truyền động.

Cơ cấu khóa: Là bộ phận điều khiển hoạt động của khóa vi sai, có thể tự động hoặc điều khiển bằng tay.

Xem thêm: Phanh tay điện tử là gì? Tìm hiểu cấu tạo, nguyên lý hoạt động cho người mới

Nguyên lý hoạt động

Khóa vi sai hoạt động dựa trên nguyên tắc điều chỉnh sự chênh lệch tốc độ quay giữa hai bánh xe, giúp cải thiện khả năng bám đường và chống trượt cho xe, đặc biệt là khi di chuyển trên địa hình khó khăn.

Khi xe di chuyển trên đường thẳng, hai bánh xe sẽ quay với tốc độ bằng nhau và khóa vi sai không hoạt động. Tuy nhiên, khi xe di chuyển qua khúc cua hoặc trên địa hình không bằng phẳng, bánh xe bên ngoài sẽ quay nhanh hơn bánh xe bên trong. Lúc này, khóa vi sai sẽ tự động khóa, liên kết hai trục bánh xe lại với nhau và buộc chúng phải quay với cùng tốc độ.

Ưu, nhược điểm

Khóa vi sai đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu suất và khả năng vận hành của xe. Nó mang lại nhiều ưu điểm như:

Tăng khả năng bám đường và lực kéo: Khóa vi sai đảm bảo cả hai bánh xe trên cùng trục quay với tốc độ bằng nhau, giúp tăng lực kéo và khả năng bám đường khi di chuyển trên địa hình trơn trượt hoặc khó khăn. Nhờ vậy, xe có thể dễ dàng vượt qua chướng ngại vật và di chuyển ổn định hơn.

Cải thiện khả năng vượt địa hình: Khóa vi sai giúp xe vượt qua các địa hình gồ ghề, lầy lội hoặc trơn trượt một cách dễ dàng hơn. Khi một bánh xe bị mất độ bám, khóa vi sai sẽ truyền lực sang bánh xe còn lại, giúp xe tiếp tục di chuyển.

Tăng độ ổn định khi vào cua: Khóa vi sai giúp xe vào cua ổn định hơn, đặc biệt khi vào cua gấp hoặc trên địa hình trơn trượt. Nó hạn chế tình trạng trượt bánh xe, giúp xe bám đường tốt hơn và giảm nguy cơ mất lái.

Giảm hao mòn lốp xe: Khi không có khóa vi sai, bánh xe có thể quay với tốc độ khác nhau, dẫn đến hao mòn lốp xe không đều. Khóa này sẽ giúp giảm thiểu tình trạng này bằng cách đảm bảo cả hai bánh xe quay với tốc độ bằng nhau.

Tuy nhiên, khóa vi sai cũng có một số nhược điểm cần lưu ý:

Khó điều khiển: Khóa vi sai có thể khiến xe khó điều khiển hơn, đặc biệt khi vào cua gấp hoặc di chuyển trên địa hình bằng phẳng. Khi bánh xe bị khóa, xe có thể bị trượt hoặc quay đầu đột ngột.

Tăng hao mòn nhiên liệu: Khóa vi sai có thể làm tăng hao mòn nhiên liệu do nó khiến động cơ phải hoạt động nhiều hơn để duy trì tốc độ. Khi bánh xe bị khóa, động cơ phải làm việc nhiều hơn để bù đắp cho sự khác biệt về tốc độ quay của hai bánh xe.

Gây hư hỏng cho hệ thống truyền động: Việc sử dụng khóa vi sai quá thường xuyên có thể gây hư hỏng cho hệ thống truyền động. Khóa vi sai tạo ra lực xoắn lớn có thể làm hỏng các bộ phận như trục, bánh răng và vi sai.

Tiếng ồn: Khóa vi sai có thể tạo ra tiếng ồn khi hoạt động, đặc biệt khi vào cua hoặc di chuyển trên địa hình gồ ghề. Tiếng ồn này có thể gây ra sự khó chịu cho người lái và hành khách.

Nhìn chung, khóa vi sai là một bộ phận quan trọng giúp nâng cao hiệu suất và khả năng vận hành của xe. Tuy nhiên, người sử dụng cần lưu ý đến những ưu điểm và nhược điểm của nó để sử dụng một cách hiệu quả và an toàn.

Lưu ý khi sử dụng khoá vi sai

Lựa chọn loại khóa vi sai phù hợp

• Khóa vi sai tự động: Tự động khóa khi cần thiết và mở khóa khi không cần thiết. Phù hợp cho hầu hết các loại xe và địa hình.
• Khóa vi sai thủ công: Người lái phải điều khiển khóa và mở khóa. Phù hợp cho những người lái xe có kinh nghiệm và thường xuyên di chuyển trên địa hình khó khăn.

Sử dụng khóa vi sai đúng cách

• Chỉ sử dụng khóa vi sai khi cần thiết: Việc sử dụng khóa vi sai thường xuyên có thể làm hỏng các bộ phận khác của xe.
• Tránh sử dụng khóa vi sai khi vào cua: Khóa vi sai có thể khiến xe khó điều khiển và dễ bị trượt bánh.
• Giảm tốc độ khi sử dụng khóa vi sai: Khóa vi sai có thể làm tăng tải trọng lên các bộ phận khác của xe, do đó cần giảm tốc độ để đảm bảo an toàn.

Bảo dưỡng khóa vi sai định kỳ

• Kiểm tra và bảo dưỡng khóa vi sai định kỳ theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
• Thay dầu khóa vi sai theo khuyến cáo của nhà sản xuất.

Phân loại

Hiện nay, có 3 loại khóa vi sai chính:

Khóa vi sai mở (Open differential): Loại phổ biến nhất, cho phép bánh xe quay với tốc độ khác nhau, giúp xe di chuyển linh hoạt khi vào cua. Tuy nhiên, khi một bánh xe mất lực kéo (ví dụ: địa hình trơn trượt), bánh xe kia cũng sẽ mất lực kéo, khiến xe khó di chuyển.

Khóa vi sai hạn chế trượt (Limited slip differential): Hạn chế tình trạng mất lực kéo của bánh xe khi một bánh xe bị trượt. Khi một bánh xe trượt, khóa vi sai hạn chế trượt sẽ tự động truyền một phần lực kéo sang bánh xe còn lại, giúp xe di chuyển dễ dàng hơn.

Khóa vi sai tự động (Automatic locking differential): Tự động khóa khi một bánh xe mất lực kéo. Khi đó, khóa vi sai tự động sẽ khóa trục, giúp cả hai bánh xe quay với cùng tốc độ, tạo ra lực kéo mạnh hơn để xe di chuyển.

Lựa chọn loại khóa vi sai phù hợp phụ thuộc vào nhu cầu sử dụng và điều kiện vận hành của xe.

Lời kết

Khóa vi sai là một bộ phận quan trọng đóng vai trò thiết yếu trong việc nâng cao hiệu suất và khả năng vận hành của xe. Việc sử dụng và bảo dưỡng khóa vi sai đúng cách sẽ giúp xe hoạt động hiệu quả, an toàn và bền bỉ. Bài viết trên đây Taxi Vượng Đức 686 đã cung cấp đầy đủ thông tin về khóa vi sai.